Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. Төрийн өмчийн 6 их сургууль хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгуулж хамтран хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн ажлын нэг нь тус их сургуулиудын суралцагчид харьяалал харгалзахгүйгээр хичээл сонгох суралцах, боловсролын үйлчилгээ авах юм. Энэхүү ажлыг хэрэгжүүлж эхэлж буйтай холбогдуулан МУИС-ийн Хөтөлбөр, чанарын баталгаажуулалтын хэлтсийн дарга Н.Пүрэвцогттой ярилцлаа.

-Төрийн өмчийн их сургуулийн суралцагчид харьяалал харгалзахгүйгээр бусад сургуулиасаа хичээл сонгон судлах боломжтой болж байгаа талаар мэдээлэл өгнө үү? 

-Төрийн өмчийн 6 их сургууль 2021 оны 2 дугаар сарын 26-ны өдөр хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгуулсан. Энэхүү санамж бичгийн зорилго нь санамж бичигт дурдсан 6 их сургууль хөгжлийн бүхий л асуудлаар мэдээлэл, туршлагаа солилцож харилцан суралцах, түүнчлэн хамтран ажиллах чиглэл, хэлбэрийг тодорхойлж, эрдэм шинжилгээ, сургалтын ажлаа уялдуулан хэрэгжүүлж хамтран хөгжихөд чиглэсэн байдаг. Санамж бичигт тусгагдсан сургалтын үйл ажиллагааны талаарх зорилтот ажлуудын нэг нь санамж бичигт дурдагдсан 6 их сургуулийн суралцагчид харьяалал харгалзахгүйгээр хичээл сонгох суралцах, боловсролын үйлчилгээ авах боломжийг нээх ажил юм.  

Монгол Улсын Их Сургуулийн хариуцан гүйцэтгэхээр төлөвлөсөн энэхүү ажлыг хэрэгжүүлж эхлэх суурь бэлтгэлийг бэлэн болгоод байна. Эхнийх нь 6 их сургуулийн суралцагч харьяалал харгалзахгүйгээр хичээл сонгон судлах үйл ажиллагааг зохицуулах журмыг 6 их сургуулийн захирлын хамтарсан тушаалаар 2021 оны 9 дүгээр сарын 16-нд баталлаа. Журамд хичээл сонгон судлах хэлбэрүүд, түүнчлэн хичээлд санал өгөх, зөвшөөрөл авах, баталгаажуулах болон төлбөрөө хаана хэрхэн төлөх гэх мэт дэлгэрэнгүй тусгасан. Журмыг 6 их сургуулийн ажлын баг 2 сар гаруй хугацаанд хэлэлцэн ийнхүү баталж байна. Хоёрдугаарт судлах хичээлийн саналын бүртгэл, баталгаажуулалтын систем (http://hutulbur.num.edu.mn/exchange/) бэлэн болсон. Уг систем нь суралцагч бусад их сургуулийн хичээлийн мэдээлэлтэй танилцан тухайн улиралд судлахаар санал өгөх, түүнийг илгээгч болон хүлээн авагч сургуулиас хянан баталгаажуулах урсгалаар ажиллах саналын бүртгэл, баталгаажуулалтын систем юм. Хичээл солилцооны системээр илгээгч болон хүлээн авагч аль аль талаас баталгаажсан суралцагчийн мэдээллийг хүлээн авагч сургууль үндсэн бус суралцагчаар сургалтын үндсэн системдээ бүртгэж бусад суралцагчидтай нэгэн адилаар хичээлээ судлан дүгнүүлэх юм. 

-Хичээл солилцон судлах хэлбэр болон давуу талууд юу вэ? 

-Суралцагч 3 хэлбэрээр өөр сургуулиас хичээл сонгон судалж болох юм.  Нэгдүгээрт, 2 өөр сургуульд буй ижил агуулга бүхий хичээлийг өөр сургуульд судалж, өөрийн хөтөлбөрийн харгалзах хичээлдээ дүйцүүлэх боломжтой. Үүний цаана суралцагч өөр орчинд шилдэг багш, профессорыг сонгон суралцах давуу талыг олгоно. Жишээлбэл, ХААИС-ийн магистрант МУИС-д зааж буй “Байгалийн ухааны судалгааны арга зүй” хичээлийг судалж өөрийн хөтөлбөрийн “Судалгааны арга зүй” хичээлтэй дүйцүүлж болно.  

Хоёрдугаарт, зарим их сургуулиудын хөтөлбөрт өөр салбарын мэдлэг, чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой, тодорхой багц цагийн хэмжээ бүхий хэсгийг тусгасан байдаг. Уг боломжийг зөвхөн өөрийн сургуулийн хэмжээнд бус бусад их сургуульд заадаг төрөл бүрийн салбарын нарийн мэргэжлийн хичээлүүдээс сонгон судалж өөрийн хөтөлбөрийнхөө харгалзах хэсгийн биелэлтэд тооцуулах боломжтой. 6 сургуульд өөр өөрийн онцлогоос хамаарсан нарийн мэргэжлийн болон шинжлэх ухааны олон чиглэлийн маш олон хичээл орж байгаа, түүнээс суралцагч өөрийн хөтөлбөр, судалгааны чиглэл, сонирхолдоо нийцүүлэн сонгон судлах боломжийг олгох давуу талтай. Тухайлбал, МУИС-ийн биологийн чиглэлийн магистрант өөрийн судалгааны ажилтайгаа уялдуулан АШУҮИС-д хүний биеийн анатоми, физиологийн нарийн мэргэжлийн хичээлүүдээс судалж дээр дурдсан “бусад” салбараас сонгон судлах ёстой хэсэгтээ тооцуулж болно. Мөн зарим сургуульд чөлөөт сонголтын хэсэг байдаг, түүндээ тооцуулах зорилгоор ч бусад сургуулиас хичээл сонгон судалж болно. 

Гуравдугаарт, өөрийн хөтөлбөрт тооцуулахгүй ч өөрийн мэдлэг, чадвараа нэмэгдүүлэх, хувь хүний сонирхлын хүрээнд бусад их сургуульд заадаг төрөл бүрийн хичээлээс нэмэлтээр сонгон судлах явдал юм. Энэ тохиолдолд тухайн судалсан хичээл нь хөтөлбөрийн биелэлтэд тооцогдохгүй бөгөөд харин төгсөлтийн баримт бичигт тухайн хичээлийг судалснаар нэмж тусгах юм. Жишээлбэл өөрийн сонирхлоороо СУИС-ийн хөгжим, урлагийн чиглэлийн эсвэл ХААИС-д ургамал, газар тариалан, цэцэрлэгжүүлэлтийн чиглэлийн хичээлүүдээс, МУИС-ийн шинжлэх ухааны онолын хичээлүүдээс сонирхон судалж болно. 

 2021-2022 оны хичээлийн жилийн намрын улирлын бусад их сургуулиас судлах хичээлийн саналыг 9 дүгээр сарын 20-24-ны хооронд хичээл солилцооны систем (http://hutulbur.num.edu.mn/exchange/)-ээр авна. 

 -Энэ үйл ажиллагаа ямар төлөвлөгөөний дагуу хэрэгжиж эхлэх вэ? 

-Санамж бичигт тусгасан ажлуудаас энэ хичээлийн жилд гүйцэтгэх ажлын төлөвлөгөөг 6 сургуулийн захирлын тушаалаар тодорхойлсон байдаг. Уг тушаалд хичээл солилцооны үйл ажиллагааг энэ намрын улирлаас ахисан түвшний суралцагчдын хувьд эхлүүлэх, хаврын улирлаас бакалаврын түвшний суралцагчдад нээхээр заасан. Энэ намрын магистр, докторын хичээл 10 дугаар сарын 1-нээс эхлэх бөгөөд бид түүнээс наана судлах хичээлд суралцагчдаас санал авах, түүнийг баталгаажуулах ажлуудыг гүйцэтгэх шаардлагатай. Иймээс бусад сургуулиас судлах хичээлийн саналыг 9 дүгээр сарын 20-24-нд хичээл солилцооны системээр авахаар төлөвлөж байна. Үүний дараачийн долоо хоногт илгээгч болон хүлээн авагч талуудын зөвшөөрөл системээр явагдах бөгөөд зөвшөөрөгдсөн магистрант, докторантууд хичээлээ сонгож 10 дугаар сарын 1-ээс өөр сургуулийн хичээлийг судалж эхлэх боломжтой болно.

Энэ намрын улиралд зөвхөн өмнөх онуудад элссэн магистрант болон докторантуудаас санал авна. Бакалаврын түвшний суралцагчдын санал авах үйл ажиллагаа Хаврын улиралд явагдана.

Хичээл солилцох үйл ажиллагаа анх удаа явагдаж эхлэх гэж байгаа, түүнчлэн магистр, докторын элсэлт хараахан дуусаагүй байгаатай уялдуулан энэ намар зөвхөн өмнө нь элссэн магистрант, докторантуудад хичээл сонгон судлах боломжийг олгохоор хамтарсан ажлын баг шийдвэрлэсэн. Ахисан түвшний хичээлүүдэд зөвхөн суралцагчдын саналаас гадна тухайн магистрант, докторантыг удирдаж буй багш нар бусад сургуулийн нарийн мэргэжлийн хичээлийг судлуулах чиглэлийг суралцагчдадаа өгч ажиллах нь илүү үр өгөөжтэй байна. Хичээл солилцооны системд МУИС-ийн 1600 гаруй хичээл, бусад сургуулийн хувьд тус бүр 20-40 орчим хичээл одоогоор бүртгэлтэй байна. Цаашид сургууль бүр өөрийн хичээлийг системд нэмж бүртгэх бүрэн боломжтой.

-Хичээлийн төлбөрийг хэрхэн зохицуулж байгаа вэ? 

-Багц цагийн төлбөрийн хэмжээ нь хичээлийн түвшин, хэлбэр, онцлогоос хамааруулан сургууль бүрд өөр өөр байгаа. Суралцагч өөр сургуульд хичээл судалснаараа ялгаатай төлбөр төлөх биш, анх элсэн орсон сургуулийн багц цагийн төлбөрийн хэмжээ ямар байсан түүнтэйгээ ижил хэмжээгээр төлбөрөө төлөх нь зохимжтой. Журамд суралцагч өөрийн элссэн сургуулийн багц цагийн хэмжээгээр төлбөрөө өөрийн сургуульдаа төлөхөөр тусгасан. Хичээл судалсны дараа хүлээн авагч их сургуульд төлбөрийн тодорхой хувийг шилжүүлэхээр зохицуулсан. Хэдэн хувь нь хүлээн авагч сургуульд шилжвэл зохимжтой талаар их сургууль бүр тус тусдаа тохиролцоно. Энэ нь суралцагчийг төлбөрийн ялгаатай байдалд оруулахгүйгээрээ давуу талтай. Суралцагч өөр сургуульд судлахаар зөвшөөрөгдсөн хичээлийг өөрийн сургуульдаа давхар сонгож өөрийн сургуулийн багц цагийн төлбөрийн хэмжээгээрээ төлбөрөө төлөх юм. Дараа нь хүлээн авагч талаас хичээлийн дүн ирэхэд уг сонгосон хичээлийг судалснаар тооцож дүнг дүйцүүлэн оруулна. 

-Цаашид ямар ажил төлөвлөж байна вэ? 

-Дээр дурдсанаар энэ намар зөвхөн өмнө нь элссэн ахисан түвшний суралцагчдад хичээл сонголтыг бий болгож байна. Хаврын улирлаас бакалаврын түвшний суралцагчдад уг боломжийг олгох ёстой. Хаврын улирлын хичээлийн тандалт 11 дүгээр сард явагддаг. Иймээс үүнээс өмнө бакалаврын түвшний хичээлүүдийн хувьд ямар онцлог байх, ялангуяа тухайн хичээлийг заах багш болон цагийн хуваарь тодорхой байвал суралцагч өөрийн сонирхол, нөхцөл байдал, цагийн хуваарьтайгаа уялдуулан саналаа өгөх боломжийг нээх зэрэг ажлыг үргэлжлүүлэхээр төлөвлөж байна.  

Хичээл солилцооны энэхүү үйл ажиллагаа нь санамж бичгийн хүрээнд хэрэгжиж эхлэх гэж буй анхны ажил бөгөөд цаашид засаж, сайжруулах, баяжуулах хэрэгцээ, шаардлагууд гарч ирвэл цаг тухайд нь шинэчлэн сайжруулж ажиллана.